Organizacja
Organizacja, najogólniej podana definicja o. w Polsce pochodzi z prakseologii. Wg T. Kotarbińskiego o. — to pewien rodzaj całości ze względu na stosunek do niej Jej własnych elementów, a mianowicie taka całość, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości. Definicję tę rozwinął i nadał jej szczegółowszy sens J. Zieleniewski. Wg niego o. to rzecz, której — gdy Jest rozpatrywana pod względem stosunku jej własnych elementów do niej Jako całości — przysługuje ta szczególna cecha, że wszystkie jej składniki (w zasadzie) przyczyniają się do powodzenia całości i która powstaje w rezultacie świadomego (lub niekiedy nieświadomego) procesu organizowania (lub organizowania się), w definicji tej występuje po raz pierwszy zróżnicowanie pojęcia terminu o. (rzecz — cecha — proces). Jeszcze bardziej szczegółowym rozwinięciem prakseologicznej koncepcji Jest definicja J. Kumała sformułowana wyraźnie w kategoriach teorii o. i zarządzania. W jego ujęciu o. jest celowa całość działania wyodrębniona w stosunku do innych, zwłaszcza podobnych całości i składająca się z części tak ze sobą powiązanych, aby każda z nich mogła we właściwy dla niej sposób przyczyniać się do osiągnięcia celu całości. Szczegółowość tej definicji polega przede wszystkim na tym, że odnosi się ona tylko do o. stworzonych przez ludzi i złożonych z ludzi, którzy są najważniejszymi „częściami” o. Najprostszą definicję takiej o. dał Ch. I. Barnard, który widział o. wszędzie tam, gdzie istnieje współdziałanie dwóch lub więcej osób, a w rozwinięciu tego poglądu określał ją jako system świadomie skoordynowanych działań ludzkich lub innych sił (forces). Szczegółową definicje o. społecznej przedstawił E. W. Bakke, który widział Ją Jako trwały system zróżnicowanych 1 skoordynowanych działań ludzkich, wykorzystujących, przekształcających i zespalających swoisty zespół ludzkich, materiałowych, kapitałowych, Ideowych i naturalnych środków w Jedną problemową całość, zajmującą się zaspokajaniem poszczególnych potrzeb ludzi we wzajemnym oddziaływaniu z Innymi systemami działalności ludzkiej i zasobami w jej otoczeniu. Definicja ta potwierdzała rozpowszechniające się coraz bardziej tzw. systemowe (system) spojrzenie na o. Wieloznaczność słowa o. skłoniła niektórych autorów, reprezentujących w Polsce prakseologiczne podejście do o., do przyjęcia pewnej konwencji zróżnicowania znaczenia tego terminu. Wg tej konwencji termin ten można rozumieć 1 używać zasadniczo w trzech znaczeniach: rzeczowym, atrybutowym i czynnościowym. W znaczeniu rzeczowym o. Jest istniejącą Już i działającą instytucją — sformalizowaną lub nieformalną; może to być np. Organizacja Narodów Zjednoczonych, jakiekolwiek przedsiębiorstwo lub jedna z jego komórek, jak również działający celowo jakikolwiek zespół ludzi. Posługiwanie się słowem o. w tym znaczeniu Jest w pełni uzasadnione. W sensie atrybutowym o. Jest cechą jakiejkolwiek instytucji, polegającą na jej organiczności, czyli złożoności z części funkcyjnie zróżnicowanych (organów) współprzyczyniających się do realizowania celu lub celów całej instytucji. W tym znaczeniu o. może być wartościowana, tj. określana Jako lepsza lub gorsza. Jako cecha Jednak powinna być nazywana raczej organizacyjnością a nie o. Natomiast w znaczeniu czynnościowym o. Jest procesem tworzenia jakiejkolwiek całości organizacyjnej, polegającym na dobieraniu i łączeniu ze sobą poszczególnych jej części z punktu widzenia osiągnięcia postawionego celu lub celów. Proces ten może trwać krócej lub dłużej. W tym sensie słowo o. lepiej Jest zastąpić słowem organizowanie. Powyższe zróżnicowanie pojęcia terminu o. nie jest powszechnie przyjęte. Ma natomiast duże znaczenie metodologiczne.
