Prawo podziału według pracy
Prawo podziału według pracy, prawo działające w socjalizmie, określające związek między pracą świadczoną przez pracownika na rzecz społeczeństwa socjalistycznego a udziałem pracownika z tego tytułu w indywidualnym funduszu spożycia; prawo to stanowi główny regulator relacji wynagrodzeń za pracę, proporcji zarobków indywidualnych, nie wpływa natomiast bezpośrednio na wysokość globalnego funduszu płac i dochodów indywidualnych ani na poziom zarobków przeciętnych. Zgodnie z wymogami p.p.w.p. pracownik otrzymuje z globalnego funduszu konsumpcji indywidualnej część proporcjonalną do ilości i jakości wykonywanej przez siebie pracy. Każdej pracy konkretnej, a więc każdej Jakości pracy odpowiada określony wskaźnik, sprowadzający ją do wspólnego mianownika z innymi pracami i stanowiący podstawę ustalania pieniężnego lub naturalnego ekwiwalentu za tę pracę. Wyznaczenie tych wskaźników i ekwiwalentów jednostkowych opiera się na bezpośrednim, przybliżonym rachunku pracy: na porównaniu jej charakteru, stopnia złożoności mierzonego niezbędnymi kwalifikacjami, stopnia intensywności pracy i jej uciążliwości. Porównanie różnych ilości wykonanej pracy konkretnej odbywa się bądź bezpośrednio przez rachunek czasu pracy, bądź pośrednio przez rachunek rezultatów pracy, np.: wielkości produkcji, stopnia wykonania norm. P.p.w.p. działa w odniesieniu do wszystkich dziedzin i rodzajów pracy wykonywanych w społeczeństwie socjalistycznym: dotyczy ono wynagrodzeń za pracę produkcyjną i nieprodukcyjną, za pracę w przedsiębiorstwach, urzędach i instytucjach, za pracę w sektorze państwowym, komunalnym czy spółdzielczym. W dziedzinach opartych na państwowej własności środków wytwarzania p.p.w.p. stanowi główny czynnik zróżnicowania płac jednostkowych i zarobków (płaca robocza) w przekroju personalnym, kwalifikacyjnym, zawodowym czy branżowym. Jako dodatkowe podstawy zróżnicowania płac występują oprócz p.p.w.p.: sytuacja na poszczególnych odcinkach zatrudnienia (niedobór lub nadmiar wolnych rąk do pracy), różnice w efektywności pracy kolektywnej mierzone wynikami działalności przedsiębiorstw lub wydziałów oraz państwowa polityka socjalna. W przedsiębiorstwach stanowiących własność grupową p.p.w.p. działa głównie wewnątrz danego kolektywu; zróżnicowanie dochodów indywidualnych między przedsiębiorstwami spółdzielczymi zależy przede wszystkim od ogólnych wyników działalności przedsiębiorstwa (dniówka obrachunkowa). Podział wg pracy stanowi w społeczeństwie socjalistycznym główny bodziec indywidualnego, materialnego zainteresowania pracą; uzależnienie wysokości indywidualnego zarobku od ilości i jakości pracy sprzyja podejmowaniu trudnych i skomplikowanych funkcji, podnoszeniu intensywności pracy i rozwijaniu kwalifikacji pracowniczych. Polityka podziału oparta na zasadzie p.p.w.p., powiązana z polityką cen i polityką socjalną, umożliwia jednoczesną kontrolę pracy i spożycia, niezbędną w planowej gospodarce socjalistycznej (a więc na niższym etapie rozwoju społeczeństwa komunistycznego, w warunkach niepełnego zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych). Oprócz podziału wg pracy stosuje się podział wg potrzeb, zwłaszcza przy gospodarowaniu funduszem spożycia zbiorowego.
