System zarządzania
System zarządzania, zbiór pewnych funkcji, najczęściej określanych Jako funkcje organizowaniu, motywowania i kontrolowania, spełnianych w celu skoordynowania pracy ludzi (zespołów i jednostek), zmierzających do osiągnięcia celów całej organizacji. Kierowanie Jednostkami gospodarczymi i administracyjnymi wymaga ze względu na działanie zasady ograniczonej rozpiętości kierowania podziału organizacji na wyodrębniono części. Przez pojecie ,,system” rozumie się zaś pewną całość podzieloną na części (podsystemy) i zorganizowaną tak, aby poszczególne części znalazły się w określonych relacjach do innych. Relacje te decydują o spójności systemu. W s.z. istotne są zarówno relacje miedzy funkcjami, Jak i relacje miedzy organizacyjnie wyodrębnionymi częściami. Części wyodrębniono w systemie sytuuje ale względem siebie tworząc hierarchiczną strukturą zarządzania (hierarchia). Z tego punktu widzenia o s.z. decyduje nie tylko fakt istnienia hierarchii i liczba szczebli zarządzania, lecz również sposób przenoszenia zadań i rozłożenie uprawnień między szczeblami hierarchicznej struktury układu. Rozróżnia się struktury liniowe, sztabowe i sztabowo-liniowe(sztab). Struktury organizuje się posługując ale różnymi kryteriami. Zadania i czynności grupuje się najczęściej wg: rynków zbytu, produktów, funkcji, faz procesu produkcyjnego, rejonów i wreszcie przedsięwziąć lub rodzajów decyzji. S.z. może być oparty na zasadzie odpowiedzialności jednoosobowej, co jest charakterystyczne dla socjalistycznych organizacji gospodarczych. Inną zasadą jest kolegialność podejmowania decyzji. Sposób przenoszenia zadań i kontroli osiągniętych rezultatów może być bardzo różny. Jedną ze znanych metod Jest zarządzanie przez wyjątki. Polega ono na redukowaniu odchyleń stanów rzeczywistych od planowanych przez najniższy szczebel zdolny do skutecznego działania, a następnie przez kolejne wyższe szczeble, Jeżeli poprzednie szczeble nie są już w stanic usunąć przyczyn odchyleń. Taki system blokuje przepływ informacji o nieprawidłowościach do wyższych szczebli tak długo, jak długo Jest w stanie przeciwdziałać odchyleniom. Innym s.z. jest zarządzanie przez cele. Polega ono na zdefiniowaniu celów strategicznych i taktyczno-operacyjnych dla całej organizacji, tj. dla naczelnego kierownictwa układu, a następnie definiowaniu celów niższych szczebli i wynikających z nich zadań, aż do układów wykonawczych. Takie postępowanie stwarza przejrzystość celów wewnątrz całej struktury. Aby Jednak ten rodzaj zarządzania był skuteczny należy zdefiniować sposób dokonywania pomiarów osiągniętych wyników i porównywania ich z celami. System zarządzania przez wyniki jest jednym ze sposobów zapewnienia należytego funkcjonowania układu. Rozpatrując pojęcie „s.z.”, formułowanego wg różnych kryteriów, można go najogólniej nazwać dowolnym układem względnie odosobnionym, podzielonym na pewną skończoną liczbę podukładów umieszczonych na różnych szczeblach struktury uporządkowanej wg jednego z kryteriów podporządkowania i zaopatrzonym w podukład sterowania, wykonujący podstawowe funkcje zarządzania, przekazujący uprawnienia na rzecz innych układów i określający sposób adresowania zadań wewnątrz układu. Zob. też: zarządzanie, style zarządzania, taktyka zarządzania.
