Pracochłonność
Pracochłonność, ilość pracy potrzebnej lub zużytej do wytworzenia określonego dobra lub Jednostki wartości produkcji. P. Jest odwrotnością wydajności pracy, stąd też czynniki, które powodują wzrost wydajności pracy, wywołują jednocześnie spadek p. Istnieją potrzeby, związane zwłaszcza z planowaniem, dla których oprócz wydajności pracy oblicza się p. produkcji. Wyróżnia się p. cząstkową i całkowitą (pełną). Współczynnik p. cząstkowej oznacza ilość pracy zużytej w danej gałęzi, przedsiębiorstwie, zakładzie, wydziale czy stanowisku na wyprodukowanie danego wyrobu lub Jednostki wartości produkcji. Współczynnik p. pełnej oznacza ilość pracy zużytej we wszystkich gałęziach na wytworzenie określonego produktu końcowego lub jednostki wartości produktu finalnego. Zarówno p. cząstkowa, jak i pełna mierzone mogą być za pomocą sumowania czasu pracy lub kosztów robocizny. Żadna jednak z tych metod nie jest precyzyjna. Sumowanie czasu pracy oznacza dodawanie do siebie czasu pracy pracowników o różnych kwalifikacjach, a wiec wielkości, których nie można sumować. Dodawanie czasu pracy byłoby możliwe pod warunkiem znalezienia metod pozwalających na redukcją pracy złożonej i sprowadzenie jej do pracy prostej, czyli uwzględniających różnice w rodzajach siły roboczej. A zatem problem sprowadza się do umiejętności określania trudności pracy. Płace tylko w przybliżeniu odzwierciedlają poziom kwalifikacji, a tym bardziej trudności wykonywanej pracy. Wynika to z nieumiejętności mierzenia trudności pracy, pozycji poszczególnych grup społecznych, polityki gospodarczej itd. Np. ta sama ilość pracy zużyta przy wykonywaniu identycznego produktu bywa czasami różnie opłacana z powodu gałęziowego i terytorialnego zróżnicowania płac. Niezwykle utrudniona jest wszelka analiza porównawcza p. Dotyczy to zarówno zmian w czasie, jak i porównań między przedsiębiorstwami, gałęziami, a zwłaszcza porównań międzynarodowych. Trudności porównania w czasie wynikają ze zmiany asortymentu produkowanych wyrobów i ich cech użytkowych oraz zmian udziału kooperacji. Przy porównaniach gałęziowych lub przestrzennych wyniki mogą być zniekształcone również z powodu różnego zakresu kooperacji, różnic w jakości produkowanych wyrobów lub sposobu liczenia (czy wliczona została tylko p. robotników bezpośrednio produkcyjnych, czy ogółu zatrudnionych). Należy ponadto pamiętać, że wszelkie różnice metodyczne w liczeniu produkcji będą utrudniać lub nawet uniemożliwiać dokonywanie porównań p. Chodzi w tym przypadku o wyroby złożone. P. większości surowców oraz ogółu wyrobów prostych jest porównywalna zarówno w czasie, jak i przestrzeni. Do mierzenia p. stosowane są specjalne metody. Wyróżnia się tu metodę sum czasów Behrensa, metodę p. ciągnionej oraz metodę tzw. ciągnionych kosztów osobowych (tzw. mnożników Keynesa).
