Praca społeczna
Praca społeczna, praca ludzi nawzajem związanych ze sobą w procesie społecznej produkcji dóbr materialnych i usług, w procesie produkcji, w wyniku społecznego podziału pracy, istnieją wielostronne związki i zależności między wytwórcami. Praca ludzka zawsze odbywa się w społeczeństwie, producenci wytwarzają towary dla społeczeństwa. „Od czasu gdy ludzie pracują w jakikolwiek bądź sposób jedni dla drugich, praca ich — pisze Marks — przybiera też formę społeczną”. W warunkach prywatnej własności środków produkcji społeczny charakter pracy nie ujawnia się w samym procesie produkcji, lecz dopiero na rynku, w sferze wymiany, w konieczności tej wymiany. W procesie produkcji praca poszczególnych wytwórców ma charakter prywatny (praca prywatna). Społeczny charakter pracy przejawia się tu zatem za pośrednictwem wymiany towarowej. System p.s. rozgałęzia się coraz bardziej wraz z rozwojem sił wytwórczych i społecznego podziału pracy; znajduje to wyraz we wzroście liczby gałęzi produkcji i pogłębianiu się specjalizacji. W wytwarzaniu każdego towaru uczestniczy coraz więcej pracowników wielu gałęzi. W społeczeństwach opartych na prywatnej własności środków produkcji pogłębiający się społeczny podział pracy jest sprzeczny z prywatnym charakterem pracy. Sprzeczność między p.s. a pracą prywatną, będąca podstawową sprzecznością prostej gospodarki towarowej, przekształca się w ustroju kapitalistycznym w sprzeczność między społecznym charakterem wytwarzania a prywatnokapitalistyczną formą przywłaszczania. W społeczeństwie socjalistycznym społeczny charakter pracy ujawnia się już w procesie produkcji. W związku z tym uważa się na ogół, że praca ma tutaj charakter bezpośrednio społeczny. Socjalistyczna własność środków produkcji zespala wytwórców w jednolity, planowo zbudowany organizm. Praca wytwórców socjalistycznych nie jest ich sprawą prywatną, ale sprawą całego społeczeństwa któremu służy.
