Motywacja
Motywacja, mechanizmy psychologiczne regulujące dowolne zachowanie się człowieka, tzn. zachowanie się poprzedzone wyborem. Pojęcie „m.” nie odnosi się do odruchów, w których reakcja nie jest dowolna, lecz ściśle określona przez bodziec. W procesie m. zachodzi równoczesne działanie dwóch mechanizmów: pobudzenia do działania i ukierunkowania działania. Rozróżnienie ich Jest stosunkowo łatwe w odniesieniu do fizjologicznych potrzeb człowieka, gdy pobudzenie do działania można przypisać określonym stanom organizmu, np. głodu lub zmęczenia, a ukierunkowanie działania pewnym przedmiotom czy sytuacjom zewnętrznym, które stanowią jego cel. W m. społecznej trudno dla każdej działalności człowieka ustalić charakterystyczny stan jego organizmu, przyjęło się zatem przypisywać celom zewnętrznym zarówno zdolność pobudzania, Jak 1 ukierunkowanie działania. Zgodnie z tym, motywem może być każdy stan organizmu lub wydarzenie zewnętrzne, które zapoczątkowuje zachowanie się osobnika, skierowane na osiągnięcie celu. Wielu psychologów uważa, że motyw musi być uświadomiony. Jest to — ich zdaniem — uzasadnienie, którym wyjaśnia się własne postępowanie. Psychoanalitycy Jednak zwracają uwagę na istnienie motywów podświadomych, a psychologowie eksperymentalni stosują termin „motyw” również w odniesieniu do zwierząt. Nauki społeczne interesują się przede wszystkim motywami zależnymi od otoczenia człowieka, za pomocą których można wpływać na jego postępowanie i pośrednio kształtować pożądane społecznie nawyki i cechy, a eliminować niepożądane. Psychologowie mówią w tym przypadku o nagrodach i karach, które zwiększają lub zmniejszają prawdopodobieństwo występowania określonego typu zachowań się ludzi. Jednym z zakresów oddziaływania społecznego na Jednostki jest zarządzanie ludźmi w środowisku pracy. Psychologowie pracy zajmują się ogółem motywów, którymi kierują się pracownicy, m. In. również znaczeniem motywów finansowych, nazywanych przez ekonomistów bodźcami ekonomicznymi. Dotychczasowe badania wykazały, że istnieje duże zróżnicowanie motywów uznawanych przez pracowników. Funkcję nagradzającą może pełnić np. akceptacja przez grupę lub poczucie wykorzystania własnych możliwości zawodowych. Stwierdzono również, że nie ma uniwersalnej hierarchii motywów, lecz ich wartość porównawcza w ocenie pracowników zależy od poprzednich doświadczeń, pozycji zawodowej, perspektyw zawodowych itp. O skuteczności działania motywów w funkcji nagród i kar, nie wyłączając motywów finansowych, decyduje sposób ich stosowania, z ogółu praw ustalonych eksperymentalnie, najważniejsze jest bezwzględne przestrzeganie związku między postępowaniem ludzi a konsekwencjami, jakie ono wywołuje. W odniesieniu do bodźców ekonomicznych byłaby to zasada ścisłego uzależnienia płacy od pracy.
