Akord
Akord, w zależności od warunków produkcji stosuje się dwie formy płac: akordową i czasową. A. jest formą płacy stosowaną głównie dla pracowników fizycznych, odzwierciedlającą bezpośredni związek wysokości płac pracownika nie tylko z poziomem kwalifikacji, lecz także z liczbą wytworzonych produktów lub normowanym czasem pracy potrzebnym do wykonania wyrobu lub czynności. A. ma pobudzać pracownika do wzrostu wydajności pracy, usprawnienia metod pracy, rozwijania współzawodnictwa pracy oraz maksymalnego wykorzystania czasu pracy. A. formy płacy zapewniają relatywny wzrost płac do liczby wytworzonych produktów lub do stopnia zaoszczędzonego czasu pracy w stosunku do normy pracy. Zapewniając pracownikom bezpośrednią korzyść z osiągniętego wzrostu wydajności pracy stanowi silny bodziec do jej podnoszenia. Istnieje wiele odmian akordowego systemu płac różniących się sposobem ustalania zależności między pracą a płacą: indywidualny, którego podstawą oceny jest wynik pracy każdego pracownika; grupowy, w którym za podstawę oceny brane są rezultaty pracy mniejszego lub większego zespołu robotników; prosty, gdy płaca wzrasta proporcjonalnie do stopnia przekroczenia normy, progresywny, w którym płaca za jednostkę wykonaną ponad normę jest wyższa niż za jednostkę pracy wykonaną w granicach normy; degresywny, w którym płaca za jednostkę wykonaną ponad normę jest niższa niż w granicach normy. W Polsce powszechnie stosowany jest system prostego oparty na technicznie uzasadnionych normach pracy. Wg systemów akordowych wynagradzanych jest w Polsce ok. 45% robotników przemysłu państwowego. Ujemną stroną jest niedostateczne uwzględnianie jakości produkcji, oszczędności materiałów, racjonalnego wykorzystywania maszyn i urządzeń, ponadto duża Jest też pracochłonność opracowania racjonalnych norm pracy oraz ustalania zadań i wyników pracy. Warunkami efektywnego stosowania akordowego systemu płac są: l. dokładne i jednoznaczne określenie zadań robotnika; 2. możliwość dokładnego obliczenia wyników pracy robotnika; 3. jednolicie napięte normy pracy dla wszystkich grup pracowników akordowych; 4. dostosowywanie norm pracy do zmieniających się warunków techniczno-organizacyjnych procesu produkcji; 5. możliwość zwiększenia przez robotników efektów pracy bez Jednoczesnego pogorszenia jakości, zwiększenia zużycia materiałów itp.; 6. swobodne regulowanie tempa pracy przez robotnika; 7. wykonywanie przez robotnika powtarzających się czynności; 8. rytmiczny przebieg pracy nie zakłócany z przyczyn niezależnych od robotnika. Zob. też: czasowe formy płac.