Adaptacja do pracy
Adaptacja do pracy (= przystosowanie do pracy), stosunek adekwatności zachowań i postaw jednostki lub grupy do wymagań i sytuacji pracy. Ze względu na to, iż oba człony tego stosunku są zmienne, zmiany w obrębie Jednego z nich wpływają na przekształcenia w drugim. Jest to więc stosunek dynamiczny, stąd mówi się o procesie adaptacji; Jeśli analizuje się ten stosunek w określonym momencie, rozpatruje się stan adaptacji. Można rozróżnić dwa rodzaje stanów adaptacji; 1. gdy cykl przemian adaptacyjnych stanowiących reakcję na określony nowy element pojawiający się w drugim członie stosunku Jest zakończony, tj. gdy w wyniku przemian została z tego punktu widzenia osiągnięta względna przejściowa równowaga, harmonia obu stron; 2. gdy przemiany adaptacyjne są jeszcze w toku i stan równowagi nie został osiągnięty. W rozróżnieniu tym abstrahujemy od całokształtu a.d.p. i zajmujemy się tylko pewnym jej aspektem. Jeśli analizujemy całokształt a.d.p. jednostki lub grupy w określonym momencie to można stwierdzić, że w jakimś zakresie występuje już równowaga, a w innym natomiast jeszcze nie została wykształcona. A.d.p. człowieka zachodzi we wszystkich fazach Jego życia: i. w okresie dzieciństwa 1 młodości, w którym zdobywane są umiejętności motoryczne 1 Intelektualne, wiedza ogólna 1 zawodowa oraz wpajane są wartości ważne i przydatne do pracy; 2. w okresie dorosłości, w którym zdobyte poprzednio przygotowanie Jest stosowane w praktyce i nadal rozwijane, m. in. w pracy zawodowej; 3. w okresie emerytalnym. W literaturze uwaga skoncentrowana jest przeważnie na pracowniku, i to najczęściej nowym, adaptującym się do pracy zawodowej w zakładzie pracy, a pomija się zagadnienia dotyczące całej sfery pracy niezarobkowej. Dla okresu dzieciństwa i młodości spotyka się często opracowania odnoszące się do wyboru zawodu, efektywności kształcenia zawodowego itp. jako warunku efektywnej adaptacji, ale głównym przedmiotem zainteresowań pozostaje okres aktywności zawodowej. Ostatnio w Polsce dużą popularnością cieszą się problemy adaptacji do pierwszej pracy, stanowiącej tylko wycinek procesów adaptacyjnych zachodzących w ciągu całego życia człowieka. W a.d.p. jednostki lub grupy możemy wyróżnić następujące płaszczyzny: adaptację do wykonywanych czynności, do fizycznego środowiska pracy oraz do środowiska społecznego (tj. układu stosunków formalnych i nieformalnych). Płaszczyzny te są ze sobą powiązane i adaptacja do każdej z nich wywiera wpływ na pozostałe. Na stan a.d.p. zarobkowej wpływa też całokształt sytuacji życiowej pracownika poza pracą, jego sytuacja rodzinna, mieszkaniowa, nawyki kulturalne, stopień zaangażowania, kierunki aktywności społecznej itd.
