Intensywność pracy
Intensywność pracy, stopień natężenia wysiłku fizycznego i umysłowego w toku pracy; wzrost i.p. oznacza zwiększenie nakładów pracy w jednostce czasu pracy, dlatego praca intensywniejsza stwarza, przy innych nie zmienionych warunkach, większą wartość niż praca mniej intensywna. Miary i.p. nie są jednoznaczne i nie mają bezspornego charakteru. Mierzenie i.p. za pomocą wskaźnika wydajności pracy jest niedokładne, gdyż mówi o efektywności pracy, a nie o stopniu natężenia wysiłku. W sposób przybliżony o stopniu i.p. mogą świadczyć takie zjawiska, jak stopień wykonania norm, zmęczenie (znużenie), wypadki przy pracy, różnego rodzaju choroby zawodowe, nerwice, ogólne wyczerpanie, szybkość starzenia się ludności itd. I.p. zatrudnionych zależy od charakteru środowiska (stopień umaszynowienia pracy ludzkiej, poziom organizacji produkcji, warunki mikroklimatu i komfortu pracy, społeczno-ideowy klimat środowiska pracy, warunki odpoczynku itp.) oraz od czynników subiektywnych (właściwości psychiczne pracownika, poziom jego kwalifikacji, rutyna zawodowa itp.). Poziom i.p. wyznaczany jest przez społeczno-ekonomiczne warunki ustrojowe oraz przez techniczno-organizacyjne warunki produkcji. Te ostatnie powodują, iż uzyskanie jednolitego poziomu i.p. — nawet w mikroskali (np. w wydziale produkcyjnym) — jest trudne, gdyż na poszczególnych stanowiskami pracy występuje duża różnorodność czynników techniczno-organizacyjnych i niejednakowe są cechy osobowe pracowników. Niekorzystne ukształtowanie czynników określających i.p. doprowadza do nadmiernego skoncentrowania wysiłku fizycznego, umysłowego, napięcia psychicznego; zjawisko takie charakterystyczne jest dla ustroju kapitalistycznego, w którym zwiększenie i.p. (w swojej istocie równoznaczne z przedłużaniem czasu pracy) jest dla kapitalisty ważnym źródłem wzrostu zysku. W przemyśle kapitalistycznym zachętę do podwyższania i.p. oraz utrzymywania jej na wysokim poziomie stwarzają współczynniki korygujące taryfowe i akordowe stawki płac. Wielkość tych współczynników zależy od relatywnego wzrostu i.p., spowodowanego innowacjami teehniczn-organizacyjnymi oraz wzrostem wydajności pracy w stosunku do poziomu i.p. uznanego za przeciętny (normalny). W gospodarce socjalistycznej dobór czynników wpływających na i.p. powinien sprzyjać osiągnięciu optymalnego (normalnego) poziomu i.p., tj. takiego, który nie powoduje nadmiernego zmęczenia, a równocześnie umożliwia uzyskanie wysokiej wydajności pracy przede wszystkim przez eliminowanie marnotrawstwa czasu pracy.
