Harmonogram
Harmonogram, plan (zapisany graficznie lub matematycznie) wykonania w czasie zespołu czynności składających się na pewne wyodrębnione przedsięwzięcie. H. określa kolejność, przewidywany czas trwania, daty rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych czynności. W rozwiniętej formie h. uwzględnia również środki (siłę roboczą, maszyny, sprzęt itp.) niezbędne do ich wykonania. Do wzrostu zainteresowania się h. przyczyniły się w dużej mierze badania polskiego inżyniera K. Adamieckiego (1866—1933), który propagował je w swoich pracach poświęconych podstawom naukowej organizacji pracy zespołowej. H. przedstawia się najczęściej graficznie w formie wykresu, w którym nad osią czasu w układzie poziomym wyznacza się odcinkami odpowiednie czynności z określeniem czasu ich trwania, przy czym kolejność odcinków odpowiada kolejności realizacji robót. Dzięki takiemu układowi można łatwo określić przestoje lub spiętrzenia w zużyciu środków. Wykresy takie, zwane wykresami Gantta, należą już do klasycznych metod naukowej organizacji pracy. Do wzrostu użyteczności h. przyczyniły się tzw. metody sieciowe (metody opisu realizacji złożonych przedsięwzięć za pomocą sieci czynności), umożliwiające uwzględnienie relacji poprzedzania lub następowania między poszczególnymi czynnościami. Gdy istnieje możliwość sporządzania dla danego przedsięwzięcia różnych h., powstaje problem wyboru h. najlepszego w danych warunkach. Do rozwiązania tego problemu trzeba przeprowadzić obliczenia umożliwiające wybór przy danym kryterium optymalizacji. Najnowsze badania nad h. opierają się na sieciowych modelach przedsięwzięć i wykorzystują teorię prognozy. Najczęściej za kryterium optymalizacji przyjmuje się minimalizację czasu realizacji wszystkich czynności Składających się na dane przedsięwzięcie lub minimalizację średniego kwadratowego odchylenia dostępnego środka od jednostkowego zapotrzebowania na ten środek przy wykonywaniu równocześnie zaplanowanych czynności. Tak wyznaczony h. określa, które czynności należy wykonywać równolegle, a które szeregowo, ile należy poświęcić jednostek czasu na ich wykonanie i ile środków należy wykorzystać, aby zrealizować przedsięwzięcie w sposób optymalny jednak wykorzystanie metod programowania matematycznego do wyznaczenia h. wymaga zastosowania bardzo sprawnych elektronicznych maszyn matematycznych, które umożliwiają przetworzenie dużej liczby informacji, niezbędnych przy analizie modelu sieciowego, jak i efektywne rozwiązanie odpowiednich zadań optymalizacyjnych.
